We zijn heel tevreden met deze Cultuurprijs”, zegt Pieter Matthynssens, cellist en artistiek leider van het ensemble. “Zeker als je bedenkt dat de voormalige laureaten stuk voor stuk interessante kunstenaars zijn. We zijn trots dat we een plaats krijgen in dat rijtje.”

De jury looft onder meer de veelzijdigheid van het ensemble. Een eigenschap waarnaar hun naam al duidelijk verwijst. “Nadar is het
pseudoniem van Gaspard-Félix Tournachon”, zegt Matthynssens. “Hij was een negentiende-eeuws fotograaf en ballonvaarder, maar stond ook bekend als karikaturist, spion en kunstcriticus. Daarnaast organiseerde hij geregeld bijeenkomsten waarop hij kunstenaars, schrijvers en wetenschappers uitnodigde voor een interdisciplinaire dialoog. Hij wilde koste wat kost grenzen doorbreken. Op onze eigen manier brengen we zijn filosofie in de praktijk.”

De werken van Nadar Ensemble zijn inderdaad moeilijk in een hokje te plaatsen. Net zoals theaterstukken zijn ze voorzien van een uitgekiende scenografie en vaak houden ze het midden tussen muziekconcerten en performancekunst. “Die manier van werken vergt een enorme openheid van de muzikanten”, zegt Matthynssens. “Ze worden voortdurend uit hun comfort zone getrokken. Zo moeten ze soms acteren of experimenteren met instrumenten die niet vaak voorkomen in eigentijdse klassieke muziekconcerten. Denk bijvoorbeeld aan ballonnen of een whammy pedal.”

WAT IS NADAR ENSEMBLE?

Matthynssens vindt dat elke generatie haar eigen klemtonen moet leggen binnen de kunst. Typerend aan de optredens van Nadar Ensemble is de verweving van beeld en muziek, en de confrontatie tussen realiteit en virtualiteit. “Alle muzikanten van het ensemble zijn opgegroeid in de jaren tachtig”, zegt hij. “Met de opkomst van MTV en de videoclip werd muziek onlosmakelijk verbonden met beeldcultuur. Tegelijkertijd hebben we de overgang meegemaakt van analoog naar digitaal. Die digitalisatie is ondertussen alomtegenwoordig. Op een kritische manier trachten we ze te verwerken in onze voorstellingen.”

Dat komt misschien nog het best tot uiting in Generation Kill, een compositie van mede-artistiek leider Stefan Prins. In het werk worden vier muzikanten opgesteld achter transparante beeldschermen. Tegelijkertijd bewerken vier andere muzikanten de klank en het beeld van hun collega’s met game controllers. Het resultaat is een bevreemdende mix van geluid. “Op een bepaald moment weet je als toehoorder niet meer wat live wordt gebracht en wat door de computer is vervormd”, zegt Matthynssens. “De grens tussen wat echt is en wat niet, wordt daardoor heel vaag. Dat stemt uiteraard tot nadenken over de tijd waarin we leven.”

Voor Matthynssens is het belangrijk dat een voorstelling diepgaand is en vragen oproept. Maar dat betekent niet dat ze daardoor hermetisch of moeilijk wordt, zegt hij. “Als gediplomeerd muzikant luister ik anders naar muziek dan iemand die er minder vertrouwd mee is. Maar iedereen kan er zijn eigen verhaal in vinden. Als ik naar een dansvoorstelling ga kijken, ken ik evenmin de finesses van het genre. Maar toch kan ik er de schoonheid en relevantie van inzien.”

Als we hem tot slot vragen naar de grootste sterkte van het ensemble hoeft Matthynssens niet lang na te denken. “Dat is ongetwijfeld de inzet van de muzikanten”, zegt hij. “We geloven er voor de volle honderd procent in. Dat moet ook. Anders kom je er bij een publiek niet mee weg.”